historia szkoły - Zespół Szkół Samochodowych w Lublinie

Zespół Szkół Samochodowych im. Stanisława Syroczyńskiego znajduje się na Wieniawie przy Al. Długosza 10a. Przed wojną budynek szkoły mieścił się przy ul. Króla Leszczyńskiego. Przez okres okupacji i po wojnie szkoła wędrowała po innych dzielnicach, ale potem wróciła znowu na Wieniawę.

Na planie miasta Lublina z 1912 r. zaznaczona jest osada Wieniawa, a ulica Wieniawska biegnie od Krakowskiego Przedmieścia aż do miejsca, gdzie Staw Czechowski łączył się z Czechówką. Na skrzyżowaniu dzisiejszych ulic ks. Popiełuszki i Al. Długosza zaznaczone są rogatki miejskie. Administracyjnie podlegała wójtowi gminy Konopnica.

W granice Lublina Wieniawa została włączona w 1916 r. jako przedmieście. Ulice Leszczyńskiego i Al. Długosza zaznaczone są na planie Lublina z 1931 r., chociaż powstały pewnie nieco wcześniej. Dzisiaj dzielnica Wieniawa zamyka się w granicach rzeki Czechówki oraz ulic Króla Leszczyńskiego i Al. Długosza.

losy Szkoły

1912 – żona St. Syroczyńskiego za pośrednictwem pełnomocników: St. Śliwińskiego i Jana Turczynowicza zakupiła na potrzeby szkoły część posesji tzw. „Willi Frydro” przy ul. Wieniawskiej (późniejsza Króla Leszczyńskiego)

1913– przesłano władzom carskim projekt Statutu Szkoły Rzemieślniczej im. St. Syroczyńskiego

1914 – zatwierdzenie Statutu Warsztatów Rzemieślniczych im. St. Syroczyńskiego przez carskie Ministerstwo Przemysłu i Handlu. Powstanie Rady Opiekuńczej szkoły

1915 – rozpoczęcie zajęć w szkole

1920 – przekazanie szkole przez St. Syroczyńską posesji przy ul. Króla Leszczyńskiego

1924 – zakupienie przez Sejmik Lubelski dla potrzeb warsztatów terenu i zabudowań po fabryce pomp i armatury przy ul. Długosza

1926/27 – szkoła przyjmuje nowa nazwę: Szkoła Rzemieślniczo-Przemysłowa im. St. Syroczyńskiego

1935 – powstanie Gimnazjum Mechanicznego im. St. Syroczyńskiego

1937 – powstanie Gimnazjum Elektryczne im. St. Syroczyńskiego

1939 – w listopadzie zostaje zamknięta szkoła, w grudniu warsztaty, 9 listopada Niemcy aresztują nauczycieli

1941 – reaktywowanie szkoły na warunkach okupanta jako Prywatnej Szkoły Mechanicznej z siedzibą przy ul. Krakowskie Przedmieście 55

1942 – przeniesienie szkoły na ul. Czwartek 3

1944 – wznowienie działalności Prywatnej Rzemieślniczo-Technicznej Szkoły im. St. Syroczyńskiego

1949/50 – upaństwowienie szkoły, powołanie Państwowych Szkół Technicznych

1951 – powstaje Technikum Budowy Samochodów z siedzibą przy ul. Dymitrowa 3

1959 – powstaje Technikum Mechaniczne

1962 – oddanie do użytku nowego budynku szkoły przy al. Długosza

1964 – dyrektorem zostaje inż. Józef Socha

1972 – powstaje Technikum Samochodowe

1973 – powstaje Zespół Szkół Zawodowych nr 5

1975 – powstaje Zespół Szkół Samochodowych

1990 – po 26 latach sprawowania funkcji dyrektora szkoły na emeryturę odchodzi Józef Socha. Jego następcą zostaje Lech Sprawka

1994 – szkoła powraca do imienia Stanisława Syroczyńskiego

1998 – dyrektorem zostaje mgr Andrzej Szpura

2002 – rozpoczyna działalność 4-letnie technikum samochodowe i 3-letnie liceum profilowane

2005 – szkoła przejmuje budynek po Technikum Mechanicznym i zawiaduje całością gmachu przy alei Długosza

2005 – od 1 września w skład Zespołu Szkół Samochodowych wchodzi szkoła samochodowa z ulicy Sulisławickiej

2005 – rozpoczyna działalność Technikum Uzupełniające nr 5

2008 – Technikum Samochodowe i Technikum Uzupełniające rozpoczyna kształcenie w zawodzie technik pojazdów samochodowych

2009 – Technikum Samochodowe rozpoczyna kształcenie w zawodzie technik mechanik o specjalizacji budowa i obsługa wojskowych pojazdów kołowych

2011 – Technikum Samochodowe rozpoczyna kształcenie w zawodzie technik mechanik o specjalizacji elektromechanika i elektronika samochodowa

2011 – Po 13 latach sprawowania funkcji dyrektora szkoły na emeryturę odchodzi mgr Andrzej Szpura, jego następcą zostaje mgr inż. Ryszard Morawski

2017 – rozpoczyna działalność Branżowa Szkoła Samochodowa I stopnia

2019 – ostatni uczniowie Zasadniczej Szkoły Zawodowej nr 9 kończą Szkołę

2019 – rozpoczyna działalność Technikum Samochodowe i Branżowa Szkoła Samochodowa I stopnia na podbudowie szkoły podstawowej

Stanisław Syroczyński ofiarował 30 tys. rubli na cele oświatowe. Wykonawcą testamentu był Stanisław Śliwiński, przyjaciel, mąż siostrzenicy Stanisławy Syroczyńskiej.

Stanisław Śliwiński pochodził również z rodziny szlacheckiej osiadłej na Ukrainie, stał się jednak postacią znaną i zasłużoną dla Lublina i Lubelszczyzny. Po ukończeniu instytutu Gospodarstwa Wiejskiego w Puławach zakupił majątek Sadurki i Antopol pod Nałęczowem. Aktywnie działał w Nałęczowie, gdzie założył Towarzystwo Kredytowe, Koło Polskiej Macierzy Szkolnej, Dom Ludowy, Stowarzyszenie Spółdzielcze „Oszczędność”, Okręgowe Towarzystwo Rolnicze i szkołę rolniczą, którą kierował przez 6 lat.

W Lublinie pełnił od 1905 r. funkcję dyrektora Syndykatu Rolniczego, założył ośmioklasowe gimnazjum filologicznego „Szkoła Lubelska” (późniejsze gimnazjum Batorego), był posłem guberni lubelskiej do rosyjskiej Dumy (razem ze Stanisławem Syroczyńskim). W okresie zakładania Warsztatów Rzemieślniczych im. Stanisława Syroczyńskiego był dyrektorem fabryki Carbo-Lumen w Lublinie. Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości, w latach 1919 – 1921, był ministrem aprowizacji.

Mając pełnomocnictwo Stanisławy Syroczyńskiej Śliwiński przystąpił do organizacji szkoły. Zakupił parcelę na Wieniawie (dzisiaj ul. Króla Leszczyńskiego) z domem mieszkalnym, a następnie opracował statut i rozpoczął starania o uzyskanie zgody od władz carskich na założenie szkoły. Zatwierdzony w lutym 1914 roku przez ministerstwo w Petersburgu statut nosił tytuł: Ustaw remieslennych uczebnych mastierskich imieni Stanisława Syroczyńskiego w gorodie Lublin. Szkoła otrzymała nazwę: Warsztaty Rzemieślnicze im. Stanisława Syroczyńskiego, była to szkoła prywatna, nadzorowana przez Radę Opiekuńczą, w skład której weszli właściciele i dyrektorzy zakładów przemysłowych Lublina, dla których szkoła kształciła pracowników.

Należy wspomnieć, że szkoła miała również drugiego darczyńcę – Stanisława Wessla, właściciela majątku w Żyrzynie. Za uzyskane od niego pieniądze urządzono warsztaty. Nauka w szkole miała rozpocząć się 1 września 1914 r., ale budynki szkolne zostały zajęte na szpital dla rannych żołnierzy (I wojna światowa). Tak więc pierwszy rok szkolny rozpoczął się dopiero w 1915 r.

I tak na terenie dawnej Willi Fredro przy ulicy Króla Leszczyńskiego powstała szkoła i warsztaty rzemieślnicze im. Stanisława Syroczyńskiego. Budynki zajmowane przez szkołę nie zachowały się do naszych czasów, zmiotła je z powierzchni ziemi II wojna światowa. Zachował się natomiast bliźniaczy budynek, usytuowany bliżej ulicy. Obecnie użytkuje go Uniwersytet Przyrodniczy.

W 1920 r. Stanisława Syroczyńska przekazała szkole na własność nieruchomość zakupioną w 1912 r.

Szkoła im. Stanisława Syroczyńskiego to najstarsza szkoła zawodowa typu technicznego w Lublinie. Pierwsi absolwenci opuścili ją w 1920 roku. Kształciła rzemieślników w dziedzinie obróbki metali: ślusarzy i tokarzy. Szkoła miała bardzo dobrą opinię nie tylko u przemysłowców lubelskich. Odbiorcami wyrobów szkolnych były warszawskie zakłady Lilpoppa, „Hamerliński i Fulde”, „Lewandowski”, Richter” i wiele innych. Abiturienci zdawali egzamin, na mocy którego Izba Rzemieślnicza przyznawała im dyplom czeladnika. Na absolwentów czekała praca w lubelskich fabrykach, gdzie wysoko ceniono ich przygotowanie zawodowe.

Szkoła cały czas rozwijała się, dostosowywano kierunki kształcenia do potrzeb przemysłu, uczyło się w niej coraz więcej uczniów. W roku szkolnym 1920/21 było ich już ponad 230. Pierwszym dyrektorem w latach 1915-20 był Cezary Rumpel, który bardzo dbał o wysoki poziom kształcenia zarówno w zakresie teorii jak i praktyki. Za jego dyrektury przeprowadzono rozbudowę budynków i zorganizowano warsztaty. Kolejnymi dyrektorami szkoły w okresie międzywojennym byli: Józef Paroszkiewicz, Władysław Hochedlinger, Władysław Gordziałkowski, Adam Bedyński, Stanisław Hajdukiewicz, Romuald Zwoliński i Stanisław Ryczyński. Każdy z nich ma swój udział w historii szkoły.

W 1924 r. Sejmik Powiatowy zakupił dla szkoły od Alojzego Kuczyńskiego nieczynną fabrykę pomp i armatury przy ul. Długosza i urządzono tam warsztaty szkolne. Kiedy po roku 1926 dzięki usilnym staraniom dyrektora inż. Gordziałkowskiego rozbudowano je jeszcze, można było w szkole otworzyć dwa nowe wydziały: odlewniczy i modelarski. Natomiast w budynku po byłej kuźni przy ul. Leszczyńskiego otwarto w 1927 roku bursę dla szesnastu uczniów. W ten sposób szkoła objęła w posiadanie dwa obiekty. W odróżnieniu od warsztatów budynek przy Króla Leszczyńskiego nazwano „uczelnią”. Wydarzenia drugiej wojny światowej pozbawiły szkołę „uczelni”, natomiast warsztaty pozostały i mimo wojennych zniszczeń służą szkole do dnia dzisiejszego.

29 czerwca 1928 roku w sali szkolnej przy ul. Leszczyńskiego odbyła się uroczystość poświecenia sztandaru. Sztandar ufundowało Koło Rodziców. Poświęcenia dokonał ks. dr Paweł Dziubiński, proboszcz Parafii św. Pawła. Księga pamiątkowa z wpisem o tym wydarzeniu i przedwojenny sztandar jest w posiadaniu Zespołu Szkół Samochodowych. Sztandar przechował przez okres okupacji dyrektor Romuald Zwoliński, a jego syn przekazał go szkole podczas uroczystości jubileuszu 80-lecia.

Zmieniały się również nazwy szkoły. Pierwotne Warsztaty Rzemieślnicze stały się Szkołą Rzemieślniczą, potem Szkołą Rzemieślniczo-Przemysłową, wreszcie Prywatnym Gimnazjum Mechanicznym. W 1937 r. powstało pod wspólnym kierownictwem Prywatne Gimnazjum Elektryczne. Właścicielem szkoły było Towarzystwo Szkoły Rzemieślniczej, było to szkoła prywatna, zachowała jednak wszystkie uprawnienia szkół państwowych. Uczono w niej następujących przedmiotów: języka polskiego, języka obcego, matematyki, fizyki z maszynoznawstwem, chemii z materiałoznawstwem, historii, nauki o Polsce współczesnej, nauki o człowieku, rysunków, technologii, organizacji przedsiębiorstw, zajęć warsztatowych, religii oraz ćwiczeń cielesnych.. Szkoła w tym czasie zajmowała pierwsze miejsce w regionie pod względem poziomu zajęć warsztatowych i różnorodności produkowanych wyrobów.

Czesne za szkole wynosiło 20 zł., a ponieważ uczniowie pochodzili raczej z rodzin ubogich, spora grupa młodzieży korzystała ze zniżek 20, 50, a nawet 75%. Dzieci bezrobotnych były zwolnione całkowicie z opłaty. Uczniowie zamiejscowi mieszkali w bursie „Andrzejów’.

W 1937 r. opracowano projekt budowy nowego gmachu szkoły, rok później zakupiono place od trzech rodzin żydowskich przylegające do posesji warsztatów przy ul. Długosza. Przetarg na wykonawstwo budynku wyznaczono na dzień 1 września 1939 r. Niestety, zapewne się już nie odbył.

Szkoła Rzemieślniczo-Przemysłowa im. Stanisława Syroczyńskiego została zamknięta przez Niemców 9 listopada , a warsztaty w grudniu 1939 r. 9 listopada, to także dzień, w którym władze okupacyjne aresztowały kwiat inteligencji Lublina. W wiezieniu na Zamku osadzono także nauczycieli „od Syroczyńskiego”: ks. Michała Włodarczyka, Władysława Węgrzyna i innych. Budynki szkoły i warsztatów zajęli Niemcy.

Szkoła mechaniczna została reaktywowana w okresie okupacji przez inż. Jana Bohdana Siekluckiego, który otrzymał koncesje na dwa typy szkół: Prywatne Gimnazjum Mechaniczne trzyletnie (Private Handwerkerschule für Schlosser in Lublin) i Prywatne Liceum Mechaniczne dwuletnie (Private Technische Fachschule für das Metallgewerbe in Lublin). Lokal na szkołę podnajął w Prywatnej Szkole Handlowej inż. Łotockiego przy Krakowskim Przedmieściu 55. Zajęcia w szkole rozpoczęły się 27 lutego 1941r. W 1942 r. szkoła przeniosła się do budynku przy ul. Czwartek 3. Zajmowała go do końca okupacji i w pierwszych latach po wojnie. W szkole uczyło wielu nauczycieli z przedwojennego „Syroczyńskiego”.

Nauka odbywała się według programów zatwierdzanych przez władze okupacyjne. Języka polskiego uczono oficjalnie tylko na tzw. kursach korespondencji, ale prof. Zygmunt Tołwiński pożyczał uczniom książki ze swojej prywatnej biblioteki i realizował, na ile było to możliwe kurs literatury. Nauka w szkole trzyletniej kończyła się, tak jak przed wojną, egzaminem czeladniczym, a w dwuletniej – maturą. W 1943 r. w szkole odbyła się pierwsza matura. W roku szkolnym 1942/43 szkołę ukończyło 32 uczniów.

Szkoły zawodowe działające oficjalnie w okresie okupacji uzależnione były od władz niemieckich i musiały realizować program narzucony przez okupanta. Nie nauczały więc na miarę potrzeb uczniów i ambicji nauczycieli. Dla młodzieży były jednak dobrodziejstwem i chroniły przed wywiezieniem na przymusowe roboty. Zapewniona została także ciągłość w zdobywaniu wykształcenia.

23 lipca 1944 r. Lublin został wyzwolony spod okupacji niemieckiej. Większość uczniów szkoły inż. Siekluckiego kontynuowała naukę w odtworzonej po wojnie Szkole Mechanicznej im. Stanisława Syroczyńskiego.

Budynek szkolny przy ul. Króla Leszczyńskiego został kompletnie spalony przez Niemców w czasie wyzwalania Lublina, budynki warsztatów przy Al. Długosza wypalone i zrujnowane. Na terenie warsztatów ocalały tylko baraki pobudowane przez Niemców. W tych barakach zaczęto organizować po wojnie warsztaty szkolne, szkoła pozostała przy ul. Czwartek 3.

Dyrektorem szkoły i warsztatów został inż. Romuald Zwoliński. Przejął wyposażenie zgromadzone w okresie okupacji przez inż. Siekluckiego. Aby zapewnić bieżące funkcjonowanie szkoły i równocześnie remontować budynki i urządzenia trzeba było wielu wysiłków i poświęcenia ze strony ówczesnego dyrektora i nauczycieli: Pawła Pośnika, Stanisława Krupy, Romana Kurzei, Antoniego Krupy, Bronisława Szkutnika, którzy związani byli ze szkołą już od wielu lat oraz Stefana Cereszki i Mariana Mastalerza. W szkole kontynuowali pracę nauczyciele „od Siekluckiego”: inżynierowie Andrzej Piłko, Eugeniusz Misiurewicz, Zbigniew Stiasny, mgr Michał Leśniak, polonista Zygmunt Tołwiński. Powrócili także niektórzy przedwojenni pracownicy: ks. Michał Włodarczyk, księgowy Antoni Kobiałko i woźny Piotr Burdzanowski.

W roku 1945/46 uczyło się w szkole już 750 uczniów. Mimo wprowadzenia systemu zmianowego z trudem mieścili się w ciasnych pomieszczeniach. W tej sytuacji sprawą bardzo pilną stała się budowa nowego gmachu szkoły i przyspieszenie odbudowy warsztatów. W tym celu Towarzystwo Szkoły Rzemieślniczej im. St. Syroczyńskiego zakupiło od Józefa Wagnera działkę przy ul. Długosza 12 przylegającą do placów kupionych przed wojną.

Szkoła w 1945 r. nosiła nazwę „Prywatne Gimnazjum i Liceum Mechaniczne im. Stanisława Syroczyńskiego. Od roku szkolnego 1948/49 Ministerstwo Oświaty przemianowało gimnazja zawodowe na licea zawodowe I stopnia, oparte na podbudowie siedmioklasowej szkoły podstawowej. W szkole istniały także klasy dla dorosłych.

10 grudnia 1948 roku rozpoczął się proces upaństwowienia szkoły, który w 1950roku stał się faktem. W 1950 r. władze oświatowe powołały Państwowe Szkoły Techniczne w Lublinie, w skład których weszły: Państwowe liceum Mechaniczne I stopnia, Państwowe Gimnazjum Mechaniczne, Państwowe Liceum Mechaniczne dla Dorosłych, Państwowe Liceum Przemysłu Elektrycznego I stopnia, Państwowe Gimnazjum Elektryczne, Państwowe Liceum Elektryczne, Państwowe Liceum Elektryczne dla Dorosłych. Wraz z upaństwowieniem szkoły odwołany został dyrektor Zwoliński.

W 1952 r. nastąpił podział Państwowych Szkół Technicznych na szkołę mechaniczną i  elektryczną, powstały dwie odrębne szkoły. Największym zakładem mechanicznym  w Lublinie była Fabryka Samochodów Ciężarowych, szkoła miała więc dla niej przygotowywać fachowców. Tak powstało Technikum Budowy Samochodów. W tym samym roku szkoła przeniosła się na ul. Dymitrowa 3 (obecnie Radziwiłłowska). W TBS uczniowie zdobywali specjalności: obróbka skrawaniem, budowa samochodów, budowa silników spalinowych, obróbka plastyczna, odlewnictwo, specjalność ogólnomechaniczna.

W 1958 r. szkoła zmieniła nazwę na Technikum Mechaniczne. W tym samym roku przystąpiono do budowy nowej szkoły na placach zakupionych przez Towarzystwo Szkoły Rzemieślniczej im. Stanisława Syroczyńskiego.

W 1962 r. szkoła przeniosła się do nowego budynku. Technikum Mechaniczne zajęło jedno skrzydło budynku, w drugim ulokowała się Zasadnicza Szkoła Metalowa. Nowym dyrektorem został inż. Józef Socha, absolwent szkoły.

 Do 1972 r. szkoła kształciła w dwunastu specjalnościach, poza wymienionymi już specjalnościami mechanicznymi pojawiły się: chłodnictwo, transport komunalny, budowa maszyn, gospodarstwo domowe, drukarstwo oraz eksploatacja i naprawa pojazdów samochodowych. Szkoła odzyskała również warsztaty przy ul. Róży Luksemburg (obecnie ks. Popiełuszki), które po powojennej odbudowie stały się warsztatami międzyszkolnymi.

W 1972 r. szkoła zmienia nazwę na Technikum Samochodowe, utworzona została także Zasadnicza Szkoła Zawodowa nr 9. W 1973 r. szkoła przyjmuje nazwę Zespół Szkół Zawodowych nr 5, a w 1975 r. następuje ostatnia zmiana nazwy na Zespół Szkół Samochodowych. Odtąd szkoła kształci wyłącznie w specjalnościach samochodowych.

W 1990 r. odszedł na emeryturę dyrektor Józef Socha, a nowym dyrektorem został  mgr inż. Lech Sprawka, również absolwent szkoły.

We wrześniu 1994 roku odbyły się uroczystości jubileuszowe 80-lecia szkoły. Decyzją władz oświatowych Szkole nadano ponownie imię Stanisława Syroczyńskiego. Odbył się zjazd absolwentów i poświęcony został ufundowany przez nich nowy sztandar. Wydana została także monografia pt. Z dziejów Zespołu Szkół Samochodowych w Lublinie. Wspomnienia jubileuszowe. autorstwa długoletnich nauczycielek szkoły: Izabelli Rykwy i Joanny Biernat. Kolejny jubileusz, równie uroczyście, szkoła obchodziła w 2004 roku, był to jubileusz 90-lecia.

        Od roku 1998 szkołą kieruje dyrektor mgr Andrzej Szpura.

        1 września 2005 r. szkoła przejęła budynek po Technikum Mechanicznym i do dzisiaj zawiaduje całością gmachu przy alei Długosza 10A. Wtedy też w skład Zespołu Szkół Samochodowych weszła szkoła samochodowa z ul. Sulisławickiej. Również w tym samym roku przestało istnieć 3-letnie Technikum Samochodowe, a rozpoczęło działanie edukacyjne Technikum Uzupełniające nr 5.

W roku szkolnym 2008/2009 Technikum Samochodowe i Technikum Uzupełniające rozpoczęły kształcenie w zawodzie technik pojazdów samochodowych.

        W roku szkolnym 2009/2010 opuszcza szkołę ostatni rocznik Technikum Uzupełniającego nr 5.

        W kolejnych latach do Technikum Samochodowego wchodzą nowe specjalizacje, są to: budowa i obsługa wojskowych pojazdów kołowych, elektromechanika i elektronika samochodowa.

        31 sierpnia 2011 po wieloletniej pracy w szkole, jako wicedyrektor, a przez 13 lat jako jej dyrektor odszedł na emeryturę mgr Andrzej Szpura. 1 września 2011 funkcję kolejnego dyrektora w długoletniej historii szkoły obejmuje mgr inż. Ryszard Morawski.

inż. Cezary Rummel od założenia do sierpnia 1920r.
Józef Paroszkiewicz wrzesień 1920 r. – grudzień 1921 r.
inż. Władysław Hochedlinger styczeń 1921 r. – czerwiec 1926 r.
i wrzesień 1928 r. – luty 1929 r.
inż. Władysław Gordziałkowski czerwiec 1926 r. – do końca 1927/28
i rok szkolny 1931/32
inż. Adam Bedyński marzec 1929 r. – lipiec 1929 r.
inż. Stanisław Hajdukiewicz sierpień 1929 r. – sierpień 1931 r.
inż. Romuald Zwoliński wrzesień 1932 r. – wrzesień 1938 r.
i wrzesień 1944 r. – czerwiec 1950 r.
inż. Stanisław Ryczyński październik 1938 r. – listopad 1939 r.
inż. Jan Bohdan Sieklucki luty 1941 r. – lipiec 1942 r.
inż. Wiktor Cichecki wrzesień 1942 r. – czerwiec 1944 r.
Marian Ryba p.o. dyrektora – rok szkolny 1950/51
Walerian Misiuda wrzesień 1951 r. – lipiec 1962 r.
mgr inż. Józef Socha sierpień 1962 r. – sierpień 1990 r.
mgr inż. Lech Sprawka wrzesień 1990 r. – kwiecień 1998 r.
mgr Andrzej Szpura lipiec 1998 r. – sierpień 2011 r.
mgr inż. Ryszard Morawski od września 2011 r.